روزه در ادیان و فرهنگ ها

یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا کُتِبَ عَلَیْکُمُ الصِّیَامُ کَمَا کُتِبَ عَلَى الَّذِینَ مِنْ قَبْلِکُمْ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ (سوره بقره / ١٨٣) این آیه موضوع وجوب روزه را به مسلمانان خاطر نشان می کند و بلافاصله می فرماید: این حکم به شما منحصر نبوده، بلکه حکمی است که در امتهای پیشین نیز تشریع شده بود.
از ظاهر جمله کما کتب... بر می آید که امتهای نامبرده اهل ملت و دین بوده اند. در غیر قرآن گرفتن روزه از اقوام بی دین نیز نقل شده، همچنان که از یونانیان، هندی ها و... تا به امروز نقل شده که هر یک برای خود روزه ای داشتند و دارند، بلکه می توان گفت عبادت بودن و وسیله تقرب بودن روزه از اموری است که فطرت آدمی به آن حکم می کند.

روزه مسیحیان

تاریخ روزه داری در مسیحیت به قبل از قرن 8 می رسد. در انجیل آمده است که حضرت مسیح پیروان خود را امر به روزه داری نموده است. نصارا در ماه رمضان روزه می گرفتند اما چون این ماه با فصل گرمای شدید تابستان مواجه می شد، ماه رمضان را به ماههای شمسی انتقال دادند تا ماه رمضان ثابت بماند.
به مرور زمان و به میل و سلیقه کشیشان و اسقفها 10 روز دیگر نیز به این روزه اضافه شد و در مجموع روزه اهل نصارا 50 روز شد. اما آنچه بیشتر در میان پیروان مسیح مرسوم است این است که آنها به مدت چهل روز از اغذیه چرب و شیرین خودداری می کنند و روز قبل از این 40 روز را سه شنبه چاق گویند (ماردی گرایا) که در آن روز هر چه بخواهند می خورند و می آشامند.
هر یک از شاخه های دین مسیحی نیز نوعی روزه مخصوص به خود دارند و این یعنی، هر کس مذهب را طبق هوای نفس خویش تغییر داده است.

روزه در کلیسای یونان

هر هفته روزهای شنبه تا چهارشنبه، چهل روز قبل از عید فصح (صعود مسیح)، از عید تثلیث تا تولد سن پیر از اول تا 16 ماه اوت روزه می گیرند.

پروتستان ها

پروتستانها به استثنای (آنگلیکانها) روزه واجب ندارند و فقط روزه مستحبی می گیرند.

روزه یهودیان

در تورات نیز از روزه کیپور یا روزه اعظم کنیسه یهود به عنوان فریضه دائمی یاد شده است. این روزه که مهم ترین ومقدس ترین روزه یهودیان می باشد، هر سال در 10 تژین (اول اکتبر) همراه با مراسمی که از ساعت 5 بعد از ظهر روز دهم ایلول تا ساعت 7 بعد از ظهر روز بعد ادامه دارد (26 ساعت) انجام می گیرد.

روزه عقیبیا

گروهی از یهودیان در روز پنجم ماه تژین و این روز به پاس گرامیداشت خاطره خاخام عقیبیا است که او را به پرستش بت مجبور نمودند و او زیر بار نرفت و آنقدر مقاومت کرد تا از گرسنگی درگذشت روزه می گیرند.

روزه عذاب

در زمان داوود پیامبر، خداوند بر بنی اسرائیل غضب نمود، ایشان را به مرگ و قحطی تهدید کرد که یهودیان از ترس، آن روز را روزه می گیرند.
روزه یهو یا قیم، تلما،محرم، استریا، روزه محاصره اورشلیم و... نیز از جمله روزه هایی هستند که طائفه یهود به خاطر یادآوری فجایعی که بر قومشان رفته است و تقریباً به 25 روز در سال می رسد و در تورات فعلی به عنوان روزه واجب مطرح نشده است می گیرند.
البته نباید از نظر دور داشت که روزه فعلی یهودیان، از گزند تغییرات وتحریفات در امان نمانده است.

زرتشتیان

زرتشتیان به این خاطر که روزه، فرد را در نبرد علیه شر در عالم و علیه اهریمن ضعیف می سازد آن را حرام می دانند. در باور زرتشتیان تن جایگاه روان است، بنابراین باید همواره نیازهای آن را برآورده ساخت تا روان شاد و آرام باشد. البته با زیاده روی در خوردن و آشامیدن نیز مخالفند چون معتقدند به جسم و روان آسیب می رساند. زرتشتیان به جای روزه گرفتن در هر ماه 30 روز خود، 4 روز ویژه دارند به نامهای وهمن- ماه- گوش ورام که از خوردن هر گونه غذای گوشت دار پرهیز می کنند.

روزه در میان ادیان زمینی

- جاینی
در جینیسم که از ادیان شرقی است و در سرزمین اصلی خود یعنی هند به عنوان مذهب ریاضت شناخته می شود، روزه همراه با دعا و دیگر مراسم مذهبی، فرد را از عالم خاکی جدا می کند و به او مدد می رساند که به حالت فراروی یا تصعید برسد.
- صائبی ها
درست یک ماه روزه می گرفتند که این روزه را به خاطر احترام به کره ماه بر خود واجب می دانند.
- مانوی ها
در دین مانی روزه گرفتن و نماز خواندن برای خورشید، ماه و منبع نور معمول بود و در هر ماه نصف روز روزه می گرفتند. صومعه مانوی مرکب از 5 تالار بوده که یکی از این تالارها به روزه و خطابه های مذهبی اختصاص داشت.
بودائی، برهمائی، توتم و بت پرستی نیز از جمله ادیان زمینی دیگری هستند که رنگ مذهبی دارند و روزه جزو احکام واجب آنان به شمار می رود و اغلب حدود یک ماه می باشد.

روزه در میان برخی ملل جهان

بشر از دیر باز متوجه اثرات شگفت آور و معجزه آسای روزه بر روح و جسم خود شده بود حتی براساس برخی از تحقیقات انسان شناسان قبایل بدوی، قبل از شکار، پیش از خرمن و... روزه می گرفتند و هدفشان از روزه داری، معمولاً آرام کردن یک یا چند خدای خشمگین، افزایش حاصلخیزی زمین و یا باردهی بیشتر محصول بود.
سرخ پوستان آمریکا روزه را به خاطر دفع آفت می گرفتند، آشوری ها و بابلی ها برای توبه از گناهان خود، رومانی ها به عنوان پرستش بت مزسس (سیاره مشتری)، یونانی ها نیز به عنوان عبادت بت کشاورزی، ذیمیز و هندی ها نیز برای به دست آوردن خشنودی خدایان خود روزه می گرفتند و چنانکه می دانیم در روزه سکوت نیز ید طولایی دارند.
مشهور است که اصلاحگر معروف هند و قهرمان اصلاحات ارضی مسالمت جویانه این کشور (وینوبا) به مدت 12 سال روزه سکوت گرفته است. در اروپا نیز بیمارستانی به نام روزه ساخته اند و داروی بیماران را گرسنگی و تشنگی می دانند سپس مدتی که او را در آن بیمارستان تحت مراقبت ویژه روزه قرار دادند با تشخیص پزشک مرخص می شود.

و در نهایت

روزه اسلام کاملترین، عالی ترین ودست نخورده ترین روزه برای تربیت انسان است که شیطان برای گمراهی اش قسم خورده.
روزه اسلام، روزه ای است برای رهایی از بند تعلقات خاکی و بال گشودن تا اوج ملکوت «مرغ باغ ملکوتم نیم از عالم خاک» روزه تزکیه نفس برای تحقق رستگاری است.
آنجا که خدا در قرآن سوره والضحی می فرماید: قسم به آفتاب و تابش آن و به ماه که پس از آفتاب برآید و به روز هنگامی که زمین را روشن سازد و به شب وقتی که زمین را فراگیرد و قسم به آسمان و آن کس که او را بنا کرد و به زمین و آنکه آن را بگسترد و به نفس و آنکه او را نیکو بیافرید و به او شر و خیر او را الهام کرد.
«رستگار شد کسی که نفس را پاک کرد»
منابع:
1- عطر رمضان/ محمود اکبری. قم: انتشارات پیام دبیر، 1381. از صفحه 27 تا 30.
2- روزه و چشم/ محمدحسین داوری. - تهران عابدی 1380. از صفحه 12 تا 17.
3- روزه درمان بیماری های روح و جسم/ حسین موسوی راد لاهیجی- (قم) دفتر انتشارات اسلامی 1373-صفحات 21- 38- 74- 86- 130- 149 تا 157- 257- 260- 232 تا 234.
4- روزه از دیدگاه قرآن و عترت/ جعفر میر عظیمی. قم: مؤسسه انتشارات رسالت 1373. صفحه 20.
5- ادیان زنده جهان/ رابرت ا. هیوم؛ ترجمه عبدالرحیم گواهی- تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی؛ 1382 صفحه 79
6- ترجمه کنفرانس دکتر اتوبوخنگر در کنگره پزشکی بغداد در پیرامون روزه حلبی به زبانهای فارسی- عربی- آلمانی و... صفحات 8 تا 14
7- پرتوی از قرآن/ محمود طالقانی. - (تهران): شرکت سهامی انتشار، صفحه 61-62
8- ترجمه تفسیرالمیزان/ محمد حسین طباطبائی؛ به قلم محمدتقی مصباح یزدی. - (قم) چاپخانه مهر قم از صفحه 3 تا 9
9- ترجمه تفسیر المیزان/ محمدحسین طباطبائی: به قلم محمدباقر موسوی همدانی- قم: دارالعلم،
10- ترجمه تفسیرالمیزان/ محمد حسین طباطبائی: به قلم مصطفی شاکر- تهران: اسلام، 1379.
11- نقش روزه در سلامتی انسان/ گودرز نجفی- (تهران) انتشارات مفید: 1373
صفحات 1 تا 14- 19-20-54
12- سیره ماه رمضان و روزه داران/مهدی احدی امیر کلائی - قم 1377 صفحه 29
13- تفسیر نمونه ج1/ ناصر مکارم شیرازی- تهران: دارالکتب الاسلامیه 1372
منبع: http://www.bashgah.net