اجساد قربانیان بیماری و گرسنگی در گوشه کنار شهرها و جاده ها دیده می شد
رعد در 28 ژانویه درباره اوضاع قم مینویسد: «اوضاع شهر قم از نظر مواد
غذایی اسفبار است. طی هفته گذشته، بیش از 50 نفر بر اثر گرسنگی و سرما جان
باختهاند و تعدادی از آنها هنوز دفن نشدهاند. برخی از مردم برای غذایشان
تنها خون گوسفند در دسترس دارند».
این روزنامه در شماره 29 ژانویه درباره
پیشنهاد گشایش نانواییهای دولتی در تهران مینویسد: «دولت بنا دارد 20
دکان نانوایی برای فروش نان ارزان به فقرا باز کند و نانوایان دیگر هم
میتوانند به هر قیمت که بخواهند نان بفروشند». رعد در 5 فوریه 1918 درباره
آمار مرگ و میر در خیابانهای تهران مینویسد: «حاکم تهران به وزارت داخله
گزارش داده است، طی 20 روز گذشته تعداد مردگان بویژه بهخاطر قحطی در
تهران به 520 نفر رسیده است، یعنی بهطور متوسط در هر روز 36 نفر».
کالدول
در تلگرافی به تاریخ 22 ژانویه 1918، چنین گزارش میکند: «در شهرهای
گوناگون به امداد فوری نیاز است. روزانه چندین مرگ گزارش میشود. در
ولایاتی که دولت ایران قیمتهای خاصی را تعیین کرده حجم محدودی از گندم،
برنج و دیگر مواد غذایی را میتوان خرید.
زنان روزها در صف نانوایی منتظر دریافت نان بودند و نهایتا بسیاری از آنها دست خالی و گرسنه باز میگشتند
سختترین مشکل، تأمین امکانات
دارویی و پزشکی است. واردات مواد غذایی اگر غیرممکن نباشد بسیار سخت است.
قیمتها گزافند، گندم هر بوشل 15 تا 20 دلار... مردم و مقامات مسؤول با هم
همکاری میکنند اما موضوع از توان آنها به تنهایی خارج است. سازمانهای
محلی ماهانه 20 هزار دلار در تهران هزینه میکنند اما این مقدار تنها نیاز
10 درصد نیازمندان شهر را پاسخ میدهد. در دیگر ولایات نیز شرایط به همین
منوال است».
کالدول در اول فوریه 1918 اینگونه تلگراف میزند: «مشکل قحطی
کاهش نیافته است». کالدول در گزارش مطبوعاتی دیگری برخی اخبار قحطی را در
اختیار مطبوعات قرار میدهد. در 14 فوریه 1918، دکتر ساموئل جردن، رئیس
کالج آمریکا در تلگرافی چنین مینویسد: «تنها در تهران 40هزار بینوا وجود
دارد. مردم، مردار حیوانات را میخورند. زنان نوزادان خود را سر راه
میگذارند».
گزاش های وایت و ساوترد
در ماه آوریل 1918، فرانسیس وایت دبیر سفارت
آمریکا از بغداد به تهران سفر می کند. کالدول می نویسد: " مفتخرا به ضمیمه،
یادداشت دبیر سفارت را که حاوی اطلاعاتی است که نامبرده طی سفر خود از بغداد به
تهران گردآوری کرده و ممکن است مورد علاقه آن وزارتخانه قرار گیرد، ارسال می
کنم." وایت وضع گرسنگی را چنین تشریح می کند:
در سرتاسر جاده ها کودکان لخت دیده می شوند که
فقط پوست و استخوان اند. قطر ساقهایشان بیش از سه اینچ نیست و صورتشان مانند
پیرمردان و پیرزنان هشتاد ساله تکیده و چروکیده است. همه جا کمبود دیده می شود و
مردم ناگزیرند علف و یونجه بخورند و حتی دانه ها را از سرگین سطح جاده جمع می کنند
تا نان درست کنند. در همدان چندین مورد دیده شد که گوشت انسان می خورند و دیدن
صحنه درگیری کودکان و سگها بر سر جسد و یا بدست آوردن زباله هایی که به خیابان ها
ریخته می شود عجیب نیست.
قحطی و وبا، بهار 1918
در بهار 1918، قحطی شدت گرفت. در اول مارس 1918،
کالدول تلگراف زیر را مخابره کرد: "کابینه به علت اوضاع سیاسی و قحطی استعفا
می دهد." در شانزدهم مارس 1918، شولر دبیر کمیته امداد آمریکا در ایران به
چارلز ویکری در نیویورک چنین تلگراف می زند که: "وضع نگران کننده اضطراری
ادامه دارد. صدها نفر مرده اند. غذای نزدیک به بیست هزار نفر در تهران تامین شده
اما کارهای امدادی به مشهد، همدان، قزوین، کرمانشاه و سلطان آباد نیز تسری یافته
است." در 17 آوریل کالدول تلگراف می زند که: "گرسنگی شدت گرفته و
ناآرامی در شمال غرب ایران افزایش یافته است."
این اوضاع اسفبار بهار 1918 در مروسله ای از سوی
کالدول توصیف شده است. به رغم فعالیت های وسیع کمیته امداد نجات و تغذیه بیش از
هزاران گرسنه، کالدول می گوید:
هزاران نفر که کمک به آن ها میسر نشد به علت
گرسنگی و بیماری به ویژه در تهران، مشهد و همدان جان خود را از دست دادند. اطلاعات
موثق حاکی از آن است که فلاکت و گرسنگی چنان مهیب است که صدها نفر از مردم از علف
و حیوانات مرده تغذیه کرده اند و حتی گاه از گوشت انسان ها نیز خورده اند...فلاکت
گسترده حتی بر شهرهای کوچک و هزاران روستای ایران حاکم بوده است.
اما دسترسی به این اماکن به سبب فقدان تسهیلات
حمل مواد غذایی به این نواحی دور افتاده کوهستانی و متروک تقریبا غیرممکن است. به
نظر می رسد ایرانیان اصیل به دیدن مرگ درفجیع ترین شکل آن، یعنی مرگ در اثر
گرسنگی، عادت کرده اند. و حتی خارجیان اینجا تا حدودی به سبب مشاهده فلاکت فراگیر
در مقابل آن مقاوم شده اند.
یک شاهد عینی ایرانی در خاطراتش شمار افرادی که
در سال نخست قحطی در تهران به علت گرسنگی جان خود را از دست دادند دست کم سی هزار
نفر می داند و می گوید اجساد در کوچه ها و خیابانهای پایتخت پراکنده بودند. به
علاوه، در مرده شویخانه نیز اجساد روی هم
انباشته شده و در گورهای دسته جمعی دفن می
شدند. هر جا که قحطی از بین می رفت، وبا و تیفوئید شروع می شد.
چند تن از افسران بریتانیایی حاضر در ایران در زمان قحطی بزرگ
سرگرد داناهو در خاطرات
خود می گوید:
بریتانیایی ها در تأمین آذوقه مردم همدان هم
بسیار ضعیف عمل کردند. به گفته داناهو: در این زمان شمار مرگ و میر به علت گرسنگی
افزایش یافته بود و نان که تنها غذای فقرا و وعده اصلی غذای آنان به شمار می آمد
به شدت گران شده و به 14 قران در هر من رسیده بود. همدان به شهر وحشت تبدیل شده
بود.
نبود دولت مقتدر تشدید کننده احتکار و گرانی
طی تابستان و پاییز 1918، به رغم محصول خوب،
قحطی با همان شدت ادامه یافت. کالدول در تاریخ 22 ژوئن 1918، در مورد بهای اقلام
ضروری در فصل برداشت محصول چنین گزارش می دهد: " گندم برای هر بوشل 12 – 15 دلار،
جو هر بوشل 7 -9 دلار و برنج هر پوند 55
سنت... بود. از دیدگاه کالدول این قیمتها حاکی از کمبود آذوقه و قحطی در فصل
برداشت محصول ایران است.
کالدول سپس در صدد یافتن علل افزایش قیمت ها بر می
آید:
شرح موقعیت دوگانه طبقه فقیر ایران که در میان
انبوه محصول دچار گرسنگی بودند به این توضیح نیاز دارد. صرف نظر از ذخایری که قشون
خارجی در ایران خریداری کردند، محصول 1917 احتمالا برای تامین آذوقه جمعیت کشور
کافی بود، اما به علت نبود دولت مقتدر و در حقیقت به دلیل نبود هیچ دولتی، محصولات
محدود گندم و جو را که اقلام اصلی غذای فقراست، انبار و احتکار کردند تا قیمت ها
بشدت افزایش یافت.
بهبود اوضاع تهران در بهار 1919
رالف ایچ بادر کنسول آمریکا در گزارش هفتم اکتبر
1918 خود با اشاره به انتصاب لامبرت
مولیتور بلژیکی به سمت ناظر مواد غذایی در تهران و حومه می گوید:
به وی اختیار تام داده اند تا به وضعیت غذایی
رسیدگی کند. تلاش می شود انبارهای غله دولتی را پر کنند و همین منظور دستور داده
اند نیمی از کل گندم وارد شده به تهران را به قیمت فعلی بازار به ناظر مواد غذایی
تحویل دهند. تمام ولایات با سرعت تمام گندم خریداری می شود و کشاورزانی که محصول
خود را به دولت نمیفروشند، هر ماه 10 درصد گندم خود را غرامت می دهند.
کاهش جمعیت ایران 1914 – 1919
مقایسه جمعیت ایران بین سال های 1914 و 1919
حاکی از آن است که حدود ده میلیون نفر طی این سال ها به علت قحطی و بیماری جان خود
را از دست دادند. بر خلاف ادعای برخی نویسندگان قبل از جنگ جهانی اول، که جمعیت
ایران را فقط ده میلیون نفر اعلام کرده اند، ادعایی که برخی از نشریات انگلیسی در
دهه های 60 تا 70 تکرار کرده اند، جمعیت واقعی ایران دست کم نزدیک به 20 میلیون
نفر بوده است. و در سال 1919 این رقم به 11 میلیون رسید. چهارسال طول کشیده بود تا
ایران به جمعیت سال 1914 رسید و تا پیش از سال 1956 جمعیت ایران به این رقم نرسید.
قحطی سال های 1917 – 1919 به یقین بزرگترین فاجعه تاریخ ایران و شاید فجیع ترین
نسل کشی قرن بیستم بوده است.
ایران با وجود اعلام بی طرفی، نیمی از جمعیت خود را بر اثر جنگ جهانی اول از دست داد
جمعیت ایران در سال 1914
برای مقامات آمریکایی مقیم ایران در سال های پیش
از جنگ جهانی اول، تلاش زیرکانه روس ها و انگلیس ها برای کم تخمین زدن و اندک جلوه
دادن جمعیت ایران کاملا ملموس است. دبلیو مورگان شوستر مدیر کل آمریکایی مالیه
ایران در خصوص جمعیت ایران در اوایل قرن بیستم چنین می نویسد:
"درمورد جمعیت ایران به نحو عجیبی آمار
نادرست ارائه می دهند: آمار به اصطلاح سرشماری شصت سال پیش ظاهرا پایه ارقام
پایینی است که در برخی از کتابها ارائه می شود و خارجیان آن را می پسندند. درست
است که پس از آن هیچ سرشماری صورت نگرفته است اما اروپاییانی که با اوضاع آشنا
هستند کل جمعیت را بین 13 تا 15 میلیون برآورد می کنند. جمعیت تهران طی چهل سال
گذشته از 100 هزار به 350 هزار نفر افزایش یافته است."
از برکت نتایج انتخابات تهران در پاییز 1917 نزدیک به 75 هزار رای در تهران و
روستاهای اطراف جمع آوری شد. به گزارش روزنامه ایران دوازده نماینده منتخب بیش از
55 هزار رأی بدست آورده بودند. با در نظر گرفتن آنکه مردان 21 سال به بالا حق رأی
داشتند و با در نظر گرفتن متوسط جمعیت برای هر خانواده در حدود شش نفر، جمعیت
تهران و حومه در سال 1917 به راحتی می توانست 500 هزار نفر باشد که با اظهارات
شوستر هماهنگی دارد. به علاوه برآورد شوستر از جمعیت ایران در حدود سال 1900 بالغ
بر 13 تا 15 میلیون، با برآورد جمعیت 20 میلیونی در سال 1914 توسط راسل، همخوانی دارد.
به عنوان مثال کشیش راسل طی گزارشی در خصوص
مناسبات ایران و روس به تاریخ 11 مارس 1914 می نویسد: ایران به بزرگی استرالیا،
آلمان و فرانسه با جمعیتی در حدود 20 میلیون نفر است. راسل در گزارش مورخ 14 ژوئن
1914 حجم عظیم آراء در انتخابات مجلس ایران را مورد بررسی قرار می دهد و به
"اهمیت مبارزه انقلابی 20 میلیون آریایی در ایران اشاره می کند."
در حالی که در سال 1917 جمعیت تهران براساس آراء
انتخابات دست کم 400 تا 500 هزار نفر بود، در سال 1924 رابرت دبلیو ایمبری نایب
کنسول آمریکا جمعیت تهران را 150 تا 200 هزار نفر برآورد کرد..
بازیابی جمعیت پس از 40 سال
پس از این قحطی چهل سال طول کشید تا ایران به
جمعیت 1914 خود بازگردد. چارلز سی هارت سفیر آمریکا جمعیت ایران در سال 1930 را 13
میلیون نفر تخمین زده است. در سرشماری سال 1956 بود که جمعیت ایران به بیش از 20
میلیون نفر رسید.
قحطی در ایران در سالهای 1917 تا 1919 یکی از
بزرگترین قحطی های تاریخ بود و بدون تردید بزرگترین فاجعه ای است که ایران
به آن
مبتلا شد. تنها نکته بسیار روشن در این فاجعه، قربانی شدن ایران "بیطرف"
در جنگ جهانی بود. هیچ یک از طرف های متخاصم خواه به صورت نسبی و خواه
مطلق،
تلفاتی با این وسعت متحمل نشدند. فاجعه ای که منجر به فروپاشی جامعه
ایرانی، تثبیت تسلط استعمار بریتانیا بر ایران، تشکیل حکومت های وابسته به
بریتانیا و کودتا علیه دولت های منتخب مردمی شد.
هولوکاست افسانهای یهودیان
در حالیکه رسانه های تحت کنترل یهودیان هر روزه به ذکر مصیبت
هولوکاست خیالی 6 میلیون یهودی در جنگ جهانی دوم می پردازند، اما هیچ نامی از
هولوکاست واقعی 9 میلیون ایران در این رسانههای به اصطلاح بیطرف چیزی شنیده نمیشود.
این در حالیست که اسناد متعدد تاریخی صحت وقوع هولوکاست در ایران را تایید می کند
ولی حتی یک سند! در تایید افسانه هولوکاست یهودیان تا به امروز از سوی حامیان آن عرضه
نشده است! و تمامی محققینی که نقد کوچکی به این موضوع وارد سازند، بلافاصله روانه
زندان شده و مورد پیگرد قضایی قرار میگیرند؛ گویی مصائب خیالی یهودیان بر مصائب
حقیقی دیگر ابنای بشر برتری دارد.
الی ویزل
یهودی دروغ پردازی که برای هر سخنرانی و دروغ پراکنی در مورد هولوکاست چند هزار دلار تقاضا می کند
الی ویزل، دروغپرداز مشهور هولوکاست، جمله جالبی در این
خصوص دارد: «هولوکاست راز همه رازهاست.» براستی این جمله چقدر دقیق است؛ در
صورتیکه پرده از راز هولوکاست خیالی یهود برداشته شود، هولوکاست واقعی 9 میلیون
نفر در ایران آشکار خواهد شد!
منابع و مآخذ:کتاب "قحطی بزرگ" نوشته دکتر محمد قلی مجد / ترجمه محمد کریمی The Great Famine and Genocide in Persia 1917 -1919قحطی بزرگ سالهای 1917 - 1919 بررسی اسنادی، فصل دوم ، دکتر محمد قلی مجد/ ترجمه معصومه جمشیدی